Ljósaúttekt haustið 2000

Framljós – nýtt frá Cateye

Þá er enn einn veturinn genginn í garð og um leið tími ljósanna. Úrvalið á íslenska markaðnum hefur lítið breyst frá fyrri árum, hvað þá frá úrvali síðasta árs. Trek er þó komið með ný díóðuljós og Hjólhestinum barst í hendur glæný ljós frá Cateye. Örninn er umboðsaðili beggja framleiðenda.  

Þegar þetta er ritað þá var verðið á ljósunum ekki komið né heldur var hægt að lesa um þau á heimasíðu Cateye. En það er nokkuð spennandi að vera með þeim fyrstu að skoða ljós sem eiga líklega eftir að vera á markaðnum næstu 2-4 árin. Hér eru á ferðinni smáspennuljós sem flest ganga á 2,6 – 3,0 voltum fyrir utan eitt sem gengur á 5,4 - 6,0 voltum. Þetta eru því ódýrustu ljósin frá Cateye og má gera ráð fyrir því að verðið sé í öllum tilvikum undir 3500 kr. Cateye er þegar farin að hefja framleiðslu þessara ljósa úr gagnsæju plasti sem nýtir ljósið mun betur. Það á hins vegar eftir að koma í ljós hvort það verði til þess að ljósið skíni beint í augu hjólreiðamanns með tilheyrandi truflun. 

Við byrjum á stóru  og miklu stýrisljósi sem heitir Cateye HL-270 Krypton. Stærð þess ræðst af stærð rafhlaðanna sem eru tvær sellur af stærðinni D eða samanlagt 3 volt. Stórar rafhlöður þýðir löng ending rafhlöðu enda stendur á ljósinu „20 hours run time“.  Það getur vart staðist því peran er venjuleg Krypton 2,4 volt 0,5 Amper og alkaline rafhlöður af D stærð eru vart meira en 5-8 amperstundir (Ah). Svo með besta hugsanlega árangri mætti segja að ljósið entist allt að 16 tíma og þá er spennan komin í 0 volt. Rafhlöður endast því vart lengur en 10 tíma, breytilegt eftir gerð þeirra. Með þessu ljósi væri afar snjallt að nota LiMH (Lithium Metal Hydrid) rafhlöður. Slíkar rafhlöður af D stærð ráða vel við 0,5 amper straum og þar með er hægt að fá hleðslu sem dugir u.þ.b. jafn lengi og á Alkaline rafhlöðu. Þær rafhlöður sem til eru á íslenskum markaði eru 7 amperstundir

Díóðuljós - Blikkljós
Við skulum snúum okkur aðeins að fræðunum. Ljósstyrkur ljósadíóða er mældur í ljósstyrk á fermetra (cd/m2) eða luminance intensity (mcd) og þá er hann mældur við kjörstraum sem vanalega er 20mA í ljósadíóðum reiðhjólaljósa. Síðan eru framleiddar margar gerðir lita, t.d. af rauðu, en liturinn er mældur í bylgjulengd, nanometrum (nm). Auk þess hefur dreifing ljóssins mikið að segja um styrkleika þess en dreifingin er gefin upp í gráðum. Þá er ljósstyrkurinn háður stærð ljósadíóða. Flest hjólaljós hafa 5 mm ljósadíóður. Í þeim stærðarflokki er að finna sterkustu ljósadíóðurnar.   
Svo tekið sé dæmi um úrvalið þá eru sterkustu ljósin líklega gul að lit, framleidd af  HP, 590nm, 9300mcd við 6°. Þetta sama 590nm ljós dofnar í 1800mcd við 15°. Rautt ljós framleitt af Everlight, 660nm er 3000mcd, við 12°.  Er það mikið notað í afturljós. Hvít ljósdíóða framleidd af sama aðila er 3700mcd við 13°  Síðan er það háð hverjum og einum hvernig hann skynjar ljósið. Þannig mundu flestum finnast rauðu ljósin sterkust vegna þess að mannsaugað hefur afskaplega takmarkað sjónsvið. Svo ljósdíóða gefi fullt ljós er mikið atriði að hún fái fulla spennu, því er ekki hægt að notast við hleðslurafhlöður sem gefa aðeins 1,25 volt p/sellu á móti 1,5volt á Alkaline

Cateye TL-LD550-BBR Reflex-Lite er rautt afturljós sem lítur út eins og venjulegt glitauga en er þó örlítið þykkara. Stærsti flötur þess er glitauga en út í jöðrunum beggja vegna eru 5 ljósdíóður sem hægt er að láta bæði lýsa stöðugt eða blikka.

Ef rafhlöðurnar klárast þá getur glitaugað, sem stenst evrópskan gæðastaðal, bjargað málum um stund. Það má því segja að ljósið henti flestum því ekki geta allir keypt rafhlöður reglulega eða um leið og ljósið dofnar.
Nú er komið að ljósum frá Trek. Um er að ræða hvítt díóðuljós að framan og samskonar ljós, en rautt, að aftan. Við skulum byrja á framljósinu og hvernig lýst ykkur á nafnið - Trek Disco Tech? Þetta er ein hvít ljósdíóða sem gengur fyrir tveimur AAA rafhlöðum. Hvítar ljósadíóður eru nýjar á markaðnum þ.e.a.s. nýjasta afurð ljósadíóðuframleiðslunnar. Þær eru ekki eins bjartar og rauðu ljósadíóðurnar en þær hafa þó orðið bjartari síðustu misseri. Trek segir að ljósið eigi að sjást í 900 metra fjarlægð. Ég þori hins vegar að fullyrða að þetta er bull! Þetta segir ekkert og er slæmt ef það á að fylla hjólreiðamann öryggiskennd. Enginn segir mér að 17 ára barn sem er nýkomið með bílpróf, í formúluleik á götum úti, taki eftir blikki á einni ljósdíóðu í 900 metra fjarlægð. Það væri eins og að sjá lús í hári manns í 10 metra fjarlægð. Ég er ekki einu sinni viss um að allsgáður ökumaður mundi taka eftir því þó svo hann reyndi. Það er þó hugsanlegt ef enginn önnur ljós eru umhverfis til að dreifa athyglinni og ljósgeisli díóðunar sé beint að viðkomandi. Trek hefði hins vegar frekar átt að treysta kaupandanum fyrir mælanlegri staðreynd t.d. gefa upp ljósstyrk í mcd.

Þegar átti að setja rafhlöður í ljósið kom babb í bátinn. Rafhlöðurnar komust ekki í hvíta ljósið nema með afli. Til að geta séð virkni rauða ljóssins þurfti ég að tengja það við aflgjafa.  Ég var með venjulegar AAA rafhlöður frá Panasonic. Þegar ég var búinn að krafsa rafhlöðurnar úr hvíta ljósinu að lokinni prófun, var plasteinangrunin á rafhlöðunum komin í tætlur. Það gæti því reynst snjallt að skafa niður brúnir í ljósinu sem skorða eiga rafhlöðurnar af. Það er sannast sagna vart á færi allra að skipta um þessar rafhlöður.
Ljósafestingin er fest á stýrið og er líklega gott að setja límbandi um stýrið þar sem klemman á að vera því annars mun festingin snúast á stýrinu og beina ljósinu til jarðar. Reyndar er þetta lausn sem ávallt ætti að hafa í huga við hvaða ljós sem er. Það er hiklaust hægt að mæla með þessu ljósi MEÐ ÖÐRU HVÍTU FRAMLJÓSI !

Eftirmáli - Stigataflan

Það er alltaf erfitt að gefa einkunnir fyrir ljós. Taflan hér fyrir neðan gefur einkun frá 1 til 10 og er reynt að hafa hliðsjón af eldri prófunum Hjólhestsins til að samræma einkunargjafir.  Það er bæði háð huglægu og sýnilegu mati og þá sérstaklega hvort það sé öruggt  í umferð eða ekki. Matið er lika háð þróun ljósa í tímans rás. Það er hins vegar staðreynd að reiðhjólaljós í þeim gæðaflokki sem fengist hafa á íslenskum hjólamarkaði hafa lítið sem ekkert þróast síðustu 10 jafnvel 20 árin. Þar á ég við gæði ljósanna. Ljósin hafa hins vegar breyst í útliti og þættir eins og festingar og rofar endast nú mun betur. Þó hafa komið á markaðinn ljós sem hafa skarað framúr í gæðum, öryggi og áreiðanleika. 

Almeningur vill þó fremur kasta krónuni og spara aurinn og leggja þar með líf sitt í hættu með kaupum á lágspenntum ljóstírum sem hafa lítið sem ekkert að segja í vitfirrtri bílaumferð þar sem flestir aka hraðar en aðstæður leyfa. Flest ljós á íslenskum markaði myndu duga ef nota á þau í umhverfi þar sem litið er af  sterkum ljósum sem venjulega yfirgnæfa ljóstíru hjólreiðamanns. Öll sú áreitni ljósa sem ökumenn verða fyrir verður til þess að ljóstírur hverfa með öðrum sterkari ljósum. Þó hjólreiðamaður telji sig vera löglegan með ljós að framan og aftan þá þarf ökumaður að verða var við ljós reiðhjólsins áður en hann verður var við hjólreiðamanninn sjálfan. Þannig er síður hætta á því að ökumanni bregði og hann skeyti skapi sínu á hjólreiðamanni með ökutæki sínu, sem því miður er ótrúlega algengt.

Ljósin í þessari grein geta flest talist til þessara ljóstýra og því ætti almenningur fremur að skoða háspenntari ljós með stærri rafgeymum ef það á annað borð ætlar að nota hjólið til samgangna.  Þá ber að skoða ljós að lágmarki 6 Volt, 2,5 Wött með geymi yfir 3 Ah. En allra besti kosturinn og sá vistvænasti eru rafalar. Því miður hafa verslanir á Íslandi hins vegar ekki fylgt þeirri byltingu sem orðið hefur í smíði þeirra. Meira um það á vefsíðu NÁTTÚRU;  http://icebike.net  . Þar er hægt að velja „Hjólreiðar“, síðan „Tæknilegt efni“. Þessi síða verður uppfærð reglulega í vetur og þar mun verða hægt að sjá hvaða ljós henta best og hvaða ljós eru best á íslenskum markaði.

Ath. Einkun 1  er lægst og 10 er hæst.  Athugasemd aftan við einkun er ástæða þess að ljósið fái þessa hæstu mögulegu einkun.
 

Magnús Bergsson - This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. - www.islandia.is/nature/ 

© Hjólhesturinn 3.tlb. 9.árg. 2000

Lesið fyrri greinar Magnúsar um ljósabúnað, eða skoðið heimsíðuna hans http://www.icebike.net/