Jæja, nú er svo komið að mengun í Reykjavík fer oft á tíðum yfir hættumörk og hvað ætlar almenningur og yfirvöld að taka til bragðs?
Eru ekki flestir sem hugsa að það sé ekki þeirra vandamál?
Ég allavega sé okkur Íslendinga ekki fyrir mér með mengunargrímu á labbinu niður í bæ. Það hreinlega samræmist ekki tískuhugmyndum okkar. Undanfarin ár hefur orðið mikil vakning í umhverfismálum og einnig er fólk farið að hreyfa sig miklu meira. Þetta er ekki síst að þakka bættu aðgengi fyrir fólk en betur má ef duga skal. Nú eru göngu og hjólastígarnir orðnir svo vinsælir að það þarf að fara að skilja þessa umferð að enda hafa línuskautarnir bæst í samgönguflóruna.
Mikið vantar upp á að gangandi og hjólandi sé sýnd sú tillitsemi sem ætti að vera, þó verð ég að segja að mikið hefur þetta breyst til batnaðar en ekki eru allir hjólandi vegfarendur sammála því. Það heyrir a.m.k. til undantekninga að ég lendi í stórhættu fyrir glannaskap eða tillitsleysi bílstjóra en eitt slíkt skipti þar sem að maður rétt sleppur er samt einu skipti of mikið !!!!!
Á síðasta þingi setti Ísólfur Gylfi Pálmason alþingismaður fram þingsályktunartillögu sem hljóðaði svo: "Alþingi ályktar að fela samgönguráðherra að skipa nefnd til að marka stefnu um hönnun og merkingar hjólabrauta í dreifbýli og þéttbýli. Tekið verði tillit til hönnunar nýrra mannvirkja og stefnt að því að hjólreiðar verði raunhæfur kostur í samgöngumálum á Íslandi". Stungið var upp á að í nefndinni væru fulltrúar hjólafólks, Vegagerðarinnar og Sambands íslenskra sveitafélaga. Þessi þingsályktun komst ekki á umræðuplanið í þinginu vegna anna síðustu daga Alþingis en það kemur þing eftir þetta þing og þá er bara að bretta upp ermar.
Það hefur alveg vantað að hjólreiðar séu hluti af samgöngukerfinu og oft hefur samband við mig fólk sem að hefur áhuga á að fara að hjóla í vinnu en treystir sér ekki til þess vegna aðstöðuleysis. Ég skrifaði einu sinni grein í Morgunblaðið sem hét "Hvort kemur á undar hænan eða eggið". Ég benti á það vandamál að fáir treysta sér til að hjóla í vinnu vegna aðstöðuleysis og borgar og bæjaryfirvöld bæta ekki aðstöðuna því að svo fáir hjóla. Þessi grein mín er líklega 2 ára gömul og það verður að segjast að mikið hefur fjölgað því fólki sem að notar hjólið sem sitt aðal samgöngutæki. Tel ég að ef lagðir yrðu hjólastofnvegir meðfram aðalbrautum og milli sveitafélaga myndi fólk hjóla meira alveg eins og uppbyggingin göngu og hjólastíganna skilaði miklum fjölda fólks út á stígana. SVR getur tekið hjól svo að ef fólk treystir sér ekki að hjóla bæði úr og í vinnu til að byrja með er bara hægt að taka hjólið með sér í strætó og hjóla svo heim en það er alveg öruggt að sú tilfinning varir ekki lengi því maður eflist við hvert fótstig og verður ánægðari með sjálfan sig og sín afköst.
Núna 18 júní verður Hjóladagur í Reykjavík þar sem boðið verður upp á hjólaferðir, tískusýningu á hjólafatnaði og hjólaþrautir í Laugardalnum við ÍSÍ húsið en helst hefði ég viljað sjá sem flesta hjóla til vinnu mánudaginn 19 júní og þá hefði verið fínt að hafa heila akrein á Miklubrautinni bara fyrir hjólandi. Sú hugmynd bíður betri tíma eða þarf ekki eftir nokkur ár því þá verðum við búin að fá þessa fínu hjólavegi meðfram aðalleiðunum!!! við hjólum bara til vinnu 19. júní á göngu og hjólastígunum eða í umferðinni eins og venjulega.
Ég er hér með nokkra umhugsunarpunkta fyrir almenning, stjórnvöld og verktaka sem ég vona að komist til skila þó að þeir séu ekki sendir í skammarbréfsformi til viðkomandi:
Borgar og bæjaryfirvöld:
1) Nauðsynlega vantar samtengingar milli sveitarfélaganna (Það er víða þannig að bara vantar skiltið ”Hér endar stígurinn”). Víða er hægt með litlum tilkostnaði að gera fínar hjólaleiðir, það vantar kannski smá bút sem tengingu t.d. meðfram hitaveitustokkum eða af gömlum leiðum sem ekki eru notaðar lengur.
2) ALLAR merkingar vantar. Vantar merkingar sem vara bístjóra við hjólandi fólki. Vantar merkingar sem eru leiðbeinandi fyrir hjólreiðafólk, sýna hvert hægt er að fara á viðkomandi stíg og jafnvel vegalengd. Vantar merkingar sem vísa leiðina út úr bæjum eða borg. (Ég er ekki að tala um risa skilti í höfuðhæð hjólreiðamannsins ).
3) Reglur fyrir verktaka . Þar sem skýrt er tekið fram hverning merkingar eiga að vera við framkvæmdir, röskun á notkun stíga á meðan á framkvæmdum stendur sé í lámarki. Stígarnir eiga ekki að vera notaðir sem bílastæði fyrir verktaka eða geymslu jarðvegs og eða verkfæra. Ef loka þarf stíg á að vísa á aðra leið eða gera hjáleið.
Verktakar:
1) Takið tillit til fólksins sem á að nota stígana. Leggið ekki bílum og vinnuvélum á stígana meðan farið er frá nema þá þannig að fólk komist framhjá.
2) Notið ekki stígana sem jarðvegsgeymslur. Til eru sérstakir dúkar til þeirra nota og ekki má gleyma að stígarnir eru gerðir fyrir fólk.
3) Fjarlægið þökusnepla og grjót af stígunum STRAX.
4) Sópið stígana og gangið eins frá og þið vilduð koma að stígunum á hjóli, línuskautum eða gangandi.
5) Merkið vel skurði og skiljið ekki eftir miklar brúnir í malbikið. Eitt slys í síðustu viku er glöggt dæmi um ábyrðarleysi verktaka. Þar stórslasaðist hjólreiðamaður eftir að hafa lent í slíkum skurði við Hampiðjuna.
Bílstjórar:
1) Takið tillit til hjólandi og gangandi.
2) Sveigið vel frá ef það er hægt, ekki síst stórir bílar og rútur. Kjölsogið af stórum bílum er mikið og getur skapað stórhættu, ekki síst í íslensku roki.
3) Farið aldrei fram úr bíl sem er að fara fram úr hjólreiðamanni eða fram úr hjólreiðamanni um leið og þið mætið bíl. Ég veit að þið haldið að ég sé eitthvað verri þegar ég skrifa þetta en þetta skeður oft á dag ef maður er að hjóla út á vegum og t.d. í Hvalfirðinum þar sem umferðin er ekki mjög mikil.
Hjólreiðafólk:
1) Farið að umferðalögum. Hjólið ekki á móti rauðu ljósi eða á móti umferð.
2) Notið hjálm ef þið eru í umferðinni, ef þið gerið það ekki sjálfra ykkar vegna þá fyrir ykkar nánustu. Ein smá saga í því sambandi. Einu sinni var keyrt á mig á gangstétt af ökumanni á bíl sem var að koma út af bílaplani. Bílinn var á engri ferð, en lenti beint á hlið mér svo að ég datt í götuna. Hjálmurinn minn þríbrotnaði við þetta litla fall og ég var aum í skrokknum í rúma viku og vöðvafestingarnar sem halda höfðinu á sínum stað voru vægast sagt í ólagi því að það var eins og hausinn dytti örlítið til við vissa hreyfingu. Ég tek það fram að ég kastaðist ekki neitt og hraðinn á bínum var mjög lítill.
Yfirvöld:
1) Takið höndum saman og gerum hjólreiðar að raunhæfum samgöngukosti í þjóðfélagi þar sem mengun og bílafjöldi er orðið stórt vandamál.
2) Gera þarf hjólandi og gangandi umferð hærra undir höfði. Réttur hjólandi og gangandi þarf að vera skýr. Lögin skýr og aðgengileg þannig að hægt sé að fara eftir þeim.
HJÓLUM HEIL OG MEÐ BROS Á VÖR
Alda Jónsdóttir
Höfundur er formaður Íslenska fjallahjólaklúbbsins.
Pistillinn var sendur Morgunblaðinu í júní 2000.
© ÍFHK 2000